حیا در اسلام (جلسه دوم) انواع حیا و عوامل موثر بر آن

حدیث هفته:

2- عَلِیّ بْنُ مُحَمّدٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ عَنْ مُفَضّلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ طَرِیفٍ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ عَنْ عَلِیّ‏ٍ ع قَالَ هَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَى آدَمَ ع فَقَالَ یَا آدَمُ إِنّی أُمِرْتُ أَنْ أُخَیّرَکَ وَاحِدَةً مِنْ ثَلَاثٍ فَاخْتَرْهَا وَ دَعِ اثْنَتَیْنِ فَقَالَ لَهُ آدَمُ یَا جَبْرَئِیلُ وَ مَا الثّلَاثُ فَقَالَ الْعَقْلُ وَ الْحَیَاءُ وَ الدّینُ فَقَالَ آدَمُ إِنّی قَدِ اخْتَرْتُ الْعَقْلَ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ لِلْحَیَاءِ وَ الدّینِ انْصَرِفَا وَ دَعَاهُ فَقَالَا یَا جَبْرَئِیلُ إِنّا أُمِرْنَا أَنْ نَکُونَ مَعَ الْعَقْلِ حَیْثُ کَانَ قَالَ فَشَأْنَکُمَا وَ عَرَجَ

اصول کافى جلد 1 صفحه: 11 روایة: 2

ترجمه:

 2- اصبغ بن نباته از على علیه السلام روایت مى‏کند که جبرئیل بر آدم نازل شد و گفت: اى آدم من مأمور شده‏ام که ترا در انتخاب یکى از سه چیز مخیر سازم پس یکى را بر گزین و دو تا را واگذار. آدم گفت چیست آن سه چیز؟ گفت: عقل و حیاء و دین آدم گفت عقل را برگزیدم، جبرئیل بحیاء و دین گفت شما باز گردید و او را واگذارید، آن دو گفتند اى جبرئیل ما مأموریم هر جا که عقل باشد با او باشیم. گفت خود دانید و بالا رفت.

اقسام حیا و عوامل مؤثّر بر آن (جمع آوری و تحقیق : آقا صادق)

جرجانى ، حیا را به دو نوع تقسیم کرده است : حیاى نفسانى و حیاى ایمانى . حیاى نفسانى ، حالتى است که به صورت فطرى و غریزى در انسان وجود دارد ؛ امّا حیاى ایمانى ، حالتى است که در اثر رشد اخلاقى و معنوى و تربیت و تهذیب نفس ، حاصل مى شود. ^۱ از این طبقه بندى ، استفاده مى شود که دو عامل در پیدایى و تحوّل حیا نقش دارد : یکى فطرت و دیگرى ایمان

خاستگاه فطرى حیا

حیا در اسلام (جلسه اول) تعریف حیا

حدیث هفته:

1- أَخْبَرَنَا أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمّدُ بْنُ یَعْقُوبَ قَالَ حَدّثَنِی عِدّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا مِنْهُمْ مُحَمّدُ بْنُ یَحْیَى الْعَطّارُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ رَزِینٍ عَنْ مُحَمّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ لَمّا خَلَقَ اللّهُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَهُ ثُمّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمّ قَالَ وَ عِزّتِی وَ جَلَالِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبّ إِلَیّ مِنْکَ وَ لَا أَکْمَلْتُکَ إِلّا فِیمَنْ أُحِبّ أَمَا إِنّی إِیّاکَ آمُرُ وَ إِیّاکَ أَنْهَى وَ إِیّاکَ أُعَاقِبُ وَ إِیّاکَ أُثِیبُ‏
ترجمه:
1 امام باقر(ع) فرماید: چون خدا عقل را آفرید از او بازپرسى کرده به او گفت پیش آى پیش آمد، گفت باز گرد، بازگشت، فرمود به عزت و جلالم سوگند مخلوقى که از تو به پیشم محبوب‏ تر باشد نیافریدم و تو را تنها به کسانی که دوستشان دارم بطور کامل دادم. همانا امر و نهى و کیفر و پاداشم متوجه تو است.
اصول کافى جلد 1 صفحه: 10 روایة: 1
شرح :
مراد به عقل چنانچه از جمیع روایات این باب استفاده مى ‏شود همان قوه تشخیص و ادراک و وادار کننده انسان به نیکى و صلاح و باز دارنده او از شر و فساد مى ‏باشد چنانچه در روایت سوم عقل وسیله پرستش خدا و بدست آوردن بهشت معرفى شده و در حدیث چهارم 75 خاصیت و اثر آن بنام لشکر عقل توضیح داده شده است پس عاقل کامل کسى است که آن اثر در او باشد، و مراد به پیش آمدن و بازگشتن عقل این است که این موجود در برابر او امر و نواهى خالقش کاملا منقاد و مطیع است و جمله آخر حدیث در روایات دیگر توضیح داده مى ‏شود که کیفر پاداش مردم در روز جزا به مقدار عقل ایشانست.

                                                                    حیا در اسلام (تحقیق و جمع آوری : آقا صالح)

تعریف :

حیا در لغت به معنی خودداری نفس است از زشتی‌ها و به معنی شرمساری و خجلت می‌باشد

و از جمله موضوعات اخلاقی است که در قرآن از آن یاد شده است

  به تعبیر دیگر تأثر نفس است از امری که قباحت آن امر بر انسان ظاهر شود و باعث انزجار او ، از آن عمل گردد.

 حیا مانع از آن می‌شود که انسان هر چیزی را که از قلبش می‌گذرد بر زبان آورد، حیا برای هر انسانی نیکو است اما در بانوان نیکوتر و زیبنده‌تر می‌باشد .

کسانی که پردۀ حیا را دریده و در ملأ عام مرتکب گناه می‌شوند از نظر اسلام آبرو و احترام و شخصیتی ندارند .